Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü’nün Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile birlikte 2011 yılından bu yana yürüttüğü Küresel Çevre Fonu (GEF) destekli “Türkiye’de Binalarda Enerji Verimliliğinin Artırılması Projesi”nin başarılı çıktılarının paylaşıldığı kapanış toplantısı, 24 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirildi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı projenin ortakları arasında yer alıyor.
Türkiye’de Binalarda Enerji Verimliliğinin Artırılması Projesi’nin kapanış toplantısı, proje kapsamında Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımı ile tasarımı ve yapımı gerçekleştirilen Türkiye’nin ilk yeşil kamu binası olan Eryaman Cezeri Yeşil Teknoloji Teknik Meslek ve Endüstri Meslek Lisesinde yapıldı.
Enerji etkin binalara ulaşma yolunda dünya çapında hızla yaygınlaşan ve geleneksel tasarım anlayışının yerini alan “Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımının (BBTY) Türkiye’ye uyarlanmasına yönelik birçok çalışma yapıldı. Bu kapsamda binaların enerji ve çevre performansında iyileştirmeler yapmaya yönelik süreç odaklı bir yöntem olan Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımının tanıtılması ve uygulanması amacıyla proje kapsamında 15 kişilik ulusal ve uluslararası bir uzman ekibi oluşturuldu ve yaklaşık 2 yıl süren çalışmalar sonucu üç kitap hazırlandı. Bu kitaplar; BBTY Türkiye Ortam ve Koşullarına Uyarlama Raporu, BBTY Uygulama Kılavuzu ve Bina Performansına Yönelik Öncelik ve Hedefler. Sürdürülebilir yapıların tasarımından yıkımına kadar yaşam döngüsü boyunca her aşamada ortaya çıkan tasarruf potansiyelinin kazanılması için aktörlerin birlikte karar almasına yönelik bir metodolojiyi sunan bu kitaplar mimar, mühendis, karar verici tüm aktörler için rehber niteliği taşıyor.
Bu çalışmalarla eşzamanlı olarak bütünleşik bina tasarımı yaklaşımının sadece teoride değil pratikte de başarılı bir şekilde uygulanabileceğini göstermek amacıyla iki adet pilot proje tasarlandı. Bunlardan biri Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Cezeri Yeşil Teknoloji Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, diğeri ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Hizmet Binasıdır. İnşaatı tamamlanan Cezeri Yeşil Teknoloji Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi okul yerleşkesi ilk yeşil, enerji etkin kamu binası olma özelliğini taşıyor. Okul yerleşkesi; fotovoltaik, güneş duvarı, ısı pompası ve trijenerasyon ile baz bina ile kıyaslandığında %80 daha az enerji tüketmesi ile dikkat çekiyor. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Hizmet Binası’nın inşaatı ise devam ediyor.
Bu pilot bina uygulamaları hem Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımının sağladığı faydaları ve maliyeti somut bir şekilde ortaya koymuş oldu, hem enerji etkin, çevre dostu sürdürülebilir binaların kamuda uygulanabilirliğini göstermiş oldu, hem de Türkiye’nin sera gazı salımlarının azaltılmasına katkıda bulunmuş oldu. Demo binalar; kamuda da enerji etkin ve çevre dostu sürdürülebilir binaların baz binaya kıyasla çok büyük maliyet farkları olmadan uygulanabilirliğini ve yaygınlaştırılabileceğini göstermek açısından büyük önem taşıyor.
Ayrıca; proje kapsamında mühendis ve mimarlık öğrencilerinin Bütünleşik Bina Tasarımı yaklaşımından haberdar olması için çalışmalar yapıldı ve 2017 yılında Van 100. Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi’nde bu konu seçmeli ders olarak açıldı.
Proje; binalarda enerji verimliliği konusunda ulusal mevzuatının iyileştirilmesine ve uygulanmasına yönelik katkılar sağladı. Bu kapsamda; Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğini destekleyecek şekilde yeni binalara yönelik projelendirme ve uygulama süreçlerinde kullanılmak üzere Yeni Binalarda Enerji Verimliliği Kontrol Listesi Açıklama Kılavuzu ve enerji verimliliği kontrolü amacıyla proje kontrol formu hazırlandı.
Yerinden üretim yani yenilenebilir enerji, kojenerasyon, mikro kojenerasyon, ısı pompası gibi hususların yeni yapılan binalarda belli oranda uygulamalarını zorunlu kılan düzenlemelerin hayata geçirilmesi amacıyla bu teknolojilerin ekonomik analizine yönelik bir araç geliştirildi. Geliştirilen Yenilenebilir Enerji Teknolojileri Ekonomik Analiz Aracı (RAT EAT); ekonomik olarak bir binada kullanılacak olan rüzgâr, güneş ve diğer yenilenebilir enerji sistemlerinin sürdürülebilir, ekonomik ve akılcı olmasına yönelik en uygun sistemi tasarımcıya sunan web tabanlı bir araç. Geliştirilen bu araç sayesinde optimum çözümler ortaya koyularak ülke şartlarına en uygun, ekonomik açıdan en avantajlı teknik ve teknolojilerin uygulanması sağlanmış olacak.
Proje kapsamında; Türkiye’de 81 il ve yönetmelikte belirtilen 8 farklı bina tipolojisine göre Minimum Bina Enerji Performans Standartları oluşturuldu. Böylece; binalar bulunduğu il ve tipi baz alınarak en fazla tüketebileceği enerji miktarları sınıflandırılmış oldu. Böylece bina tasarlanırken; Minimum Bina Enerji Performans Standartları sınırları içinde kalmak kaydıyla, iklime ve binanın tipine göre seçenekler değerlendirilip, binanın tasarım, tipi ve fonksiyonuna uygun çözümler bulunabilecek.
Ayrıca proje kapsamında yaklaşık sıfır enerjili binalara (NZEP- Near Zero Energy Performance) ulaşma yönünde bir yol haritası da oluşturuldu.
Binalarda Enerji Verimliliğinin Artırılması Projesi kapsamında yapılan tüm bu çalışmalar; hem enerji verimliliğini sağlama hem de binalardan kaynaklanan sera gazı salımlarını azaltmada ulusal ve küresel hedeflere büyük ve önemli katkı sağlıyor.
