Gıda ve Tarım Örgütü FAO, 1946’dan bu yana, üye ülkelerle işbirliği içinde yapılan periyodik değerlendirmelerle dünyanın orman kaynaklarını izliyor. Bu değerlendirmelerin sonuncusu olan ve 1990-2020 döneminde 236 ülke ve bölgede 60’tan fazla ormanla ilgili değişkenin durumunu ve eğilimlerini inceleyen Global Orman Kaynakları Değerlendirmesi 2020 (FRA 2020) çalışması ise geçtiğimiz günlerde yayımlandı.
Rapora göre dünya, toplam alanının yüzde 31 olan 4.06 milyar hektar(ha) alan ormanlık araziyle kaplı. Her ne kadar ormanlar dünya halkları arasında veya coğrafi olarak eşit olarak dağıtılmasa da, bu alan kişi başına 0,52 ha’ya denk geliyor. Tropik alan, dünya ormanlarının en büyük oranına (% 45) sahip ve bunu boreal (kutupaltı), ılıman ve subtropikal (dönence altı) alanlar takip ediyor.
Dünya ormanlarının yarısından fazlası (% 54) sadece beş ülkede bulunuyor: Rusya Federasyonu, Brezilya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin.
Öte yandan dünyanın 1990’dan bu yana, Libya’nın büyüklüğünde bir alan olan 178 milyon ha ormankaybettiğine dikkat çekiliyor.
1990 ile 2000 yılları arasındaki net orman kaybı oranı, yılda 7,8 milyon hektar iken, 2000’le 2010 arasında 5,2 milyon hektara ve 2010 ile 2020 arasındaysa yılda 4,7 milyon ha’a geriledi. Net orman kaybındaki düşüş oranının, son on yılda orman genişleme oranındaki azalmaya bağlı olarak yavaşladığı belirtiliyor.
Afrika 3,9 milyon ha ile2010-2020 arasındaki yıllık en büyük net orman kaybı oranına sahip olurken,Güney Amerika 2,6 milyon haile onu izledi. Afrika’da 1990 yılından bu yana geçen otuz yılın her birinde net orman kaybı oranı arttığına dikkat çekiliyor. Bununla birlikte, Güney Amerika’da 2010-2020 arasındaki dönem 2000-2010 ile karşılaştırıldığında oranın yaklaşık yarısına düştüğü de gözlemlendi.Asya, 2010-2020 arasındaki dönemde en yüksek net orman kazancını elde etti ve bunu Okyanusya ve Avrupa izledi.
Araştırma sonucunda 1990 yılından bu yana ormansızlaşma nedeniyle dünya çapında tahmini 420 milyon ha ormanlık alanın kaybedildiği,ancak orman kaybı oranının önemli ölçüde azaldığı ifade edildi. Son beş yıllık dönemde (2015-2020), yıllık ormansızlaşma oranının 2010-2015 yılındaki 12 milyon ha’dan, 10 milyon hektara indiği tahmin ediliyor.
Dünyadaki orman alanının % 93’ü (3,75 milyar ha) doğal olarak yenilenen ormanlardan oluşuyor ve yüzde 7’si (290 milyon ha) ekim sonucu büyüyor. Doğal olarak yenilenen ormanların alanı 1990’dan bu yana azalmasına rağmen ekili ormanların alanının 123 milyon ha artması olumlu bir gelişme ancak yine de dikilen orman alanındaki artış oranı son on yılda yavaşladığı da dikkat çekici bir nokta.
Plantasyon ormanının en yüksek payı Güney Amerika’da bulunuyorve bu orman türünün toplam ekilen orman alanının yüzde 99’unu ve toplam orman alanının yüzde 2’sini temsil ettiği belirtiliyor. Plantasyon ormanının en düşük payı ise Avrupa’da yer alıyorve bu oran dikilen orman arazisinin yüzde 6’sını ve toplam orman alanının yüzde 0,4’ünü temsil ediyor.
Dünya genelinde korunan alanlarda tahmini 726 milyon hektar orman var. Dünya genelinde korunan alanlardaki orman alanı 1990’dan bu yana 191 milyon hektar artmış, ancak yıllık artış oranının 2010-2020 arasındaki dönemde ne yazık ki yavaşlamış olduğu da kayıtlar arasında.
Araştırmada dikkat çeken bir diğer önemli unsur da ormanların, sağlık ve canlılıklarını olumsuz yönde etkileyebilecek ve çok çeşitli mal ve ekosistem hizmetleri sağlama yeteneklerini azaltabilecek birçok rahatsızlıkla karşı karşıya olması. 2015 yılında 98 milyon hektar orman yangından etkilendi ve bu esas olarak, yangının o yıldaki toplam orman alanının yaklaşık yüzde 4’ünü yaktığı tropik alandaydı. Etkilenen toplam orman alanının üçte ikisinden fazlası Afrika ve Güney Amerika’daydı. Böcekler, hastalıklar ve şiddetli hava olayları 2015 yılında, özellikle ılıman ve boreal alanlarda, yaklaşık 40 milyon ha ormana zarar verdi.
Küresel olarak, yaklaşık 1.15 milyar ha orman öncelikle ahşap ve odun dışı orman ürünlerinin üretimi için yönetiliyor ve ayrıca, 749 milyon ha, genellikle üretimi içeren çoklu kullanım için tasarlanmış bulunuyor.
FRA 2020’nin derinlemesine analizi ve değerlendirmenin kapsadığı 236 ülke ve bölgeden bireysel raporları içeren tam kapsamlı raporu Haziran 2020’de yayınlanacak. Detaylı bilgi için Www.fao.org/forest-resources-assessmentadresini ziyaret edebilir ve http://www.fao.org/forest-resources-assessment/2020/en/adresinden Global Orman Kaynakları Değerlendirmesi 2020’nin (FRA 2020) yayınını indirebilirsiniz.